၀သုဗႏၶဳ ၏ ဘ၀ အတၱဳပၸတၱိ

၀သုဗႏၶဳ သည္ ေနာင္ေတာ္ ျဖစ္ေသာ အသဂၤကဲ႕သို႕ ခတၳိယအႏြယ္ မဟုတ္ပဲ ျဗဟၼဏ မ်ိဳးရိုးမွ ဆင္းသက္ခဲ႕သည္။ ေနာင္ေတာ္ အသဂၤ ရဟန္းေဘာင္ သို႕ တက္ေရာက္ခ်ိန္ေလာက္တြင္ ေမြးဖြားခဲ႕မည္ဟု ယူဆၾက ပါသည္။ ၀သုဗႏၶဳ သည္ ျဗဟၼဏ မ်ိဳးရိုးမွ ဆင္းသက္ သူျဖစ္ေသာၾကာင္႕ ငယ္စဥ္က ေ၀ဒက်မ္းမ်ား ကို ေလ႕လာဆည္းပူးခဲ႕၏။ ႀကီးျပင္း၍ အသိဥာဏ္ရင္႕က်က္လာေသာ္ ျဗဟၼဏ ဘာသာကို စြန္႕လႊတ္၍ ဗုဒၶဘာသာ ရဟန္းေတာ္အျဖစ္ကို ခံယူခဲ႕၏။
၀သုဗႏၶဳ ရဟန္းျဖစ္ခ်ိန္ တြင္ သူ၏ အစ္ကို ျဖစ္သူ အသဂၤ မွာ နာမည္ေက်ာ္ၾကား ထင္ရွားေသာ ဗုဒၶဘာသာရဟန္းေတာ္ တစ္ပါး အျဖစ္ ေရာက္ရွိေနၿပီး မဟာယာန ေယာဂါစာရ ဒႆနဆိုင္ရာ က်န္းဂန္အမ်ားအျပား ေရးထုတ္ၿပီးျဖစ္ေသာ ကာလ ျဖစ္၏။

၀သုဗႏၶဳ သည္ ထိုေခတ္ အခါက နာမည္ေက်ာ္ နာလႏၵ တကၠသိုလ္ ႀကီး၀ယ္ ပိဋကတ္စာေပမ်ားကို ေလ႕လာဆည္းပူးခဲ႕သူ ျဖစ္သည္။ သူ၏ ေတာက္ေျပာင္ထက္ျမက္ေသာ ဥာဏ္ပညာ ေၾကာင္႕ အစ္ကို ျဖစ္သူ အသဂၤ ကဲ႕သို႕ ဓမၼက်င္႕စဥ္ဖက္သို႔ မတိမ္းညြတ္ပဲ ပရိယတၱိစာေပ ေလ႕လာဆည္းပူးမႈ ကို သာ ေဇာက္ခ်လုပ္ေဆာင္ခဲ႕သည္။ ၀သုဗႏၶဳ သည္ ကသၼီရ (ကက္ရွမီးယား) ေဒသ သို ခရီးထြက္ခဲ႕ၿပီး ေနာက္ ဆရာျဖစ္သူ သံဃဘျဒ ႏွင္႔ဆံုေတြ႔ခဲ႕ ၿပီးေနာက္၀ယ္ သံဃဘျဒ က ၀သုဗႏၶဳ အား ေရွးဦးဗုဒၶဘာသာဂိုဏ္း (၁၈) ဂိုဏ္း ၏ ပိဋကတ္စာေပမ်ား ကို ေလ႕လာ ရန္တိုက္တြန္းခဲ႕ ၏။
တိဗက္သမိုင္းပညာရွင္ ဘုထြန္ (Bu-Ton) ၏ အလိုအရ ပိဋကတ္စာေပမ်ား ကို ေလ႕လာၿပီးလတ္ေသာ္ ၀သုဗႏၶဳ သည္ နာလႏၵတကၠသိုလ္ သို႕ ျပန္လည္ေရာက္ရွိ ခဲ႕ပါ၏။
၀သုဗႏၶဳသည္ သဗၺတၳိ၀ါဒ (ေ၀ဘာသိက) ဂိုဏ္း၏ အဘိဓမၼာ ၀ိဘာသာက်မ္းမ်ား ကို ေလ႕လာဆည္းပူးၿပီးလတ္ေသာ္ ထိုက်မ္းမ်ား ၏ အႏွစ္ခ်ဳပ္ အ႒ကထာ သဗၺတၳိ၀ါဒ (ေ၀ဘာသိက) ဂိုဏ္း၏ အေနျဖင္႕ အဘိဓမၼာေကာသ က်မ္းႀကီးကို စီရင္ခဲ႕ သည္။ ထိုက်မ္းသည္ ယေန႕တိုင္ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာေလာက တြင္ အဘိဓမၼာသံခိပ္ က်မ္း တစ္ဆူ အျဖစ္ ထင္ရွား ေနဆဲ ျဖစ္သည္။ ၀သုဗႏၶဳ သည္ သဗၺတၳိ၀ါဒ (ေ၀ဘာသိက) ဂိုဏ္း၏ အယူအဆ မ်ားစြာ ကို လည္း စိစစ္ေ၀ဖန္ထိုးႏွက္ခဲ႕ ေသာ လက္ရာ ျဖစ္သည္။ မိမိ ကိုယ္တိုင္ပင္ အဘိဓမၼာေကာသ က်မ္းႀကီး ၏ အဖြင္႔ ဋီကာျဖစ္ေသာ အဘိဓမၼာေကာသ ဘာသာ ကို သုတၱႏၱိကဒႆနရႈေထာင္႕မွ ရပ္တည္၍ သဗၺတၳိ၀ါဒ (ေ၀ဘာသိက) ဂိုဏ္း၏ အယူအဆမ်ားကို ေ၀ဖန္ခဲ႕သူ လည္း ျဖစ္သည္။
တိဗက္သမိုင္းပညာရွင္ တာရာနာထ က ထပ္မံျဖည္႔စြက္ေျပာဆိုခဲ႕သည္မွာ ၀သုဗႏၶဳ သည္ ပါဠိစာေပထြန္းကားရာ မဂဓ တိုင္းတြင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ သီတင္းသံုးခဲ႕သည္ဟုဆိုပါသည္။ ၀သုဗႏၶဳ သည္ မဂဓတိုင္းတြင္ ေနထိုင္ေနစဥ္ ကာလအတြင္း ေနာင္ေတာ္ အသဂၤ ၏ ေယာဂစာရဘူမိ က်မ္းႀကီးကို ဖတ္ရႈၿပီး သေဘာမေပါက္ႏိုင္ေလာက္ ေအာင္ျဖစ္ခဲ႕ရ၏။
တုသိတာနတ္ျပည္သို႕ အသဂၤ ေရာက္ရွိခဲ႕သည္ဆိုေသာ ဇာတ္လမ္း ကို ၀သုဗႏၶဳ လည္း ၾကားခဲ႕ၿပီးျဖစ္ရာ=ေအာ္ အသဂၤ က ၁၂ ႏွစ္ေတာင္ ေတာရေဆာက္တည္ၿပီးက်င္႕ေပမဲ႕ တရားထူးမရပဲ ဆင္နဲ႕ ထမ္းပိုးသယ္ေဆာင္ရေလာက္ ေအာင္ ႀကီးမားမ်ားျပားတဲ႕ က်မ္းစာေတြ သာ ေရးခဲ႕တာ ကိုး = ဟူ၍မွတ္ခ်က္ေပးခဲ႕သည္ဟူ၏။

ထို အေၾကာင္း ကို အသဂၤ ၾကားေလေသာ ညီေတာ္ျဖစ္သူ ကို မဟာယာနဓမၼလမ္းစဥ္ေတာ္ေပၚသို႕ ေရာက္ေအာင္ ဆြဲေဆာင္ေခၚယူရန္ အခ်ိန္တန္ၿပီဟု ဆုံးျဖတ္ခဲ႕ေလ၏။ မိမိ စိတ္ႀကိဳက္ လက္ေရြးစဥ္ ရဟန္းေတာ္ ႏွစ္ပါးကို ေရြးခ်ယ္ကာ မဟာယာနသုတၱန္ ႏွစ္ခု ကို သင္ေပးၿပီး ၀သုဗႏၶဳထံသို႕ ေစလႊတ္ခဲ႕သည္။

ပထမ ရဟန္းက မဟာယာနဓမၼလမ္းစဥ္ ၏ အေျခခံအယူအဆမ်ား ကို ေဖၚျပေသာ သုတၱန္ကို ၀သုဗႏၶဳ အား ရြတ္ဆိုျပရာ စိတ္၀င္စားမႈရွိေသာ္လည္း အနည္းငယ္မွ် ယိမ္းယိုင္တုန္လႈပ္မႈမရွိခဲ႕ေပ။ ေနာက္တစ္ေန႔တြင္ ဒုတိယရဟန္း က ေဗာဓိသတၱ မဂ္လမ္းစဥ္၏ အဆင္႕ (၁၀) ခု ကို ေဖၚက်ဴးေသာ ဒသဘူမိက သုတၱန္ ကို ရြတ္ဆုိျပေသာအခါမွသာ ၀သုဗႏၶဳ၏ ႏွလံုးသားကို ထိခိုက္ေၾကကြဲေစခဲ႕ေတာ႕၏။

ေနာင္ေတာ္ အသဂၤ ၏ မဟာယာနဓမၼလမ္းစဥ္ အေပၚ ေစာ္ကားႏွိမ္ခ်ေျပာဆိုခဲ႕မိသည္မ်ားအေပၚ အျပစ္ေနာင္တရ ၍ မိမိ လွ်ာ ကို ျဖတ္ရန္ စိတ္ကူးရာ အနားမွ သီတင္းေဖာ္ရဟန္းမ်ားက ၀ိုင္းတားၾကၿပီး ထိုသို႕ မလုပ္သင္႕ေၾကာင္းႏွင္႕ အျပစ္ ေၾကြးေၾကရန္မည္သို႕လုပ္သင္႕ေၾကာင္း ကို ေနာင္ေတာ္ အသဂၤ၏ အႀကံဥာဏ္ကို ယူသင္႕ေၾကာင္းေျပာဆို ၾကသျဖင္႕ ၀သုဗႏၶဳသည္ ေနာင္ေတာ္ အသဂၤ ထံသို႕ သြားေရာက္ခဲ႕ပါသည္။အသဂၤ က ၀သုဗႏၶဳအား မိမိ ကိုယ္ကို မညဥ္းဆဲရန္ႏွင္႕ မိမိ ၏ ပညာဥာဏ္အလင္းေရာင္ကို ေ၀ေနယ်သတၱ၀ါအမ်ားအတြက္ အက်ိဳးရွိရွိ အသံုးခ်သင္႕ေၾကာင္း ဆံုးမခဲ႕ရာ ၀သုဗႏၶဳ သည္ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ၀င္ အျဖစ္ကို ကူးေျပာင္းခံယူခဲ႕သည္ဟု ဆိုပါသည္။
သူ၏ေနာင္ေတာ္ျဖစ္သူ အသဂၤ ၏ လမ္းညႊန္ျပမႈ ျဖင္႕ မဟာယာနဗုဒၶဓမၼလမ္းစဥ္ေပၚ ေရာက္ရွိၿပီးေနာက္ အေရးပါေသာ ေယာဂါစာရဒႆန အဖြင္႕က်မ္းမ်ား ကို ျပဳစုခဲ႕ ရာတြင္ ၀ိ ံသတိကာ၀ိညတၱိမတၱာသိဒၶိ (ဂါထာ ၂၀ ပါ က်မ္း) ႏွင္႕ တိ ံသိကာ ၀ိညတၱိမတၱာ (ဂါထာ ၃၀ ပါ က်မ္း) ႏွစ္ဆူ သည္ အထူးထင္ရွားခဲ႕သည္။ ၀သုဗႏၶဳ သည္ အလြန္တရာ တိုေတာင္းက်စ္လစ္သိပ္သည္းလွေသာ ဂါထာ အနည္းငယ္မွ်ျဖင္႕ ေယာဂါစာရဒႆန ၏ အနက္ရိႈင္းဆံုး အေျခခံအက်ဆံုး ဓမၼအျမင္မ်ားကို စုစည္းေဖၚျပ ႏိုင္ခဲ႕သူ ျဖစ္ေလသည္။
၀သုဗႏၶဳ ေရးသားျပဳစုခဲ႕ေသာက်မ္းမ်ားအနက္ ထင္ရွားေသာ က်မ္းစာမ်ားမွာ
(၁) မဟာယာနသဂၤဟ အ႒အထာ
(၂) ဒသဘူမိက-ဘာသာ
(၃) စတုသာတကသွ်တၱရ
(၄) အမိတာယု သုေတၱာပေဒသ
(၅) မဟာယာန သတဓမၼာ ပကာသမုခ သွ်တၱရ
(၆) သုဒၶ၀ါသဘူမိ သွ်တၱရ
(၇) ၀ိညတၱိမတၱာ သွ်တၱရ
(၈) ကမၼသိဒၶိ ပကာရဏ
(၉) ၀ါဒ ၀ိဓိ (ယုတၱိေဗဒက်မ္း)

သခ်ၤဒႆန ကို ျငင္းဆိုရန္အတြက္ ပရမတၳသတၱတိ အမည္ရွိေသာ က်မ္းကို ၀သုဗႏၶဳ က ျပဳစုခဲ႕ၿပီး ဤက်မ္း၏ သကၠဋ မူရင္းမွာေပ်ာက္ဆံုးခဲ႕ၿပီျဖစ္ တရုပ္ဘာသာျပန္မူ ပဲ က်န္ရစ္ခဲ႕ ေၾကာင္း သိရပါသည္။

၀သုဗႏၶဳ လြန္ၿပီးေနာက္ တြင္ ေႏွာင္းကာလ ေယာဂါစာရဒႆန ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈမ်ား ကို အုပ္စုႀကီး (၃) စု အျဖစ္ေတြ႕ ရ၏။ ၎တို႕ မွာ==

(၁) ထိရမတိ ႏွင္႕ ဓမၼပါလ တို႕ ထူေထာင္ခဲ႕ ၾကေသာ ေယာဂါစာရ အဘိဓမၼာ ဆိုင္ရာ က်မ္းမ်ား ျဖစ္ၿပီး ေယာဂါစာရ သည္ တကၠိကနာမ္၀ါဒ တစ္ခု အသြင္သို႕ ေျပာင္းလဲ သြားခဲ႕သည္။

(၂) ဒိႏၷာဂ ႏွင္႕ ဓမၼကိတၱိတို႕ ၏ သုတၱႏၱိက ေယာဂါစာရ အျမင္ ကို အေျခခံေသာ ဗုဒၶယုတၱိေဗဒပညာ (Buddhist Logic) ထြန္းကား လာခဲ႕ သည္။ ဒႆနစနစ္မ်ား ႏွင္႕ ယွဥ္ၿပိဳင္ေခ်ပမႈမ်ား ေခတ္စားခဲ႕ ၏။

(၃) သႏၱရကၡိတ ႏွင္႕ ကမလာသီလ တို႕ ၏ ေယာဂါစာရ ႏွင္႕ မာဓ်ာမိက အယူအဆ မ်ား ကို မဟာသမူဟသစ္ အျဖစ္ ေပါင္းစည္း ေပးေသာ ဗုဒၶဓမၼ သစ္ ျဖစ္ေပၚလာခဲ႕ ၿပီး တိဗက္ ဗုဒၶဘာသာ အေပၚ မ်ားစြာ လြမ္းမိုးခဲ႕ ေလဟည္။
ေယာဂါစာရ ဟူေသာ အမည္ ႏွင္႕ ပညာရွင္မ်ားအျမင္
ေယာဂါစာရ ဂိုဏ္း ကို စိတၱမတၱ ၀ိညတၱိမတၱ ၀ိညာဏ၀ါဒ စသျဖင္႔ အမည္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ေခၚဆိုၾကသည္ ကို ေတြ႕ရ၏။
ေခတ္သစ္ဗုဒၶစာေပပညာရွင္မ်ားသည္ ေယာဂါစာရ ဂိုဏ္း ကို နာဂဇၨဳန၏ မာဓ်မိကဂိုဏ္း ကို ဆန္႕က်င္ရပ္တည္ခဲ႕ေသာ မဟာယာနဂိုဏ္း အျဖစ္ရႈျမင္ၾကေလသည္။ ေဒါက္တာ အက္ဒ၀ပ္ကြန္ဇီ ၏ အျမင္တြင္ ယင္း ဂိုဏ္း ႏွစ္ခုသည္ တစ္ခုႏွင္႕တစ္ခု အဆက္မျပတ္ ျငင္းခုံေခ်တင္ခဲ႕ၾကေၾကာင္း ႏွင္႕တစ္ဂိုဏ္း၏ ဓမၼက်မ္းစာ ကို တစ္ဂိုဏ္း က အသိအမွတ္မျပဳလက္မခံေၾကာင္း ေဖၚျပခဲ႕၏။ [1]

ဂ်ပန္ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာသုေတသီ ဂန္ဂ်င္ နာဂါအို ကမူ ကြန္ဇီ ႏွင္႔ဆန္႕က်င္လွ်က္ ယင္း ဂိုဏ္း ႏွစ္ခုသည္ တစ္ခုႏွင္႕တစ္ခု အေလွ်ာ္အကန္ အသင္႔အျမတ္ျဖစ္ခဲ႕ေၾကာင္းဆိုခဲ႕ မာဓ်မိက ကို နားလည္သေဘာေပါက္မွ ေယာဂါစာရ ကို အမွန္နားလည္ႏိုင္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ယူဆခဲ႕၏။ [2]

စိတၱမတၱ (က်ိတၱမာၾတ ) ဟူေသာ ေ၀ါဟာရ သည္ ေလာကသံုးပါး သည္ စိတ္ သက္သက္သာ ျဖစ္ေၾကာင္း ခံယူသည္႕အျမင္ကိုညႊန္းေနၿပီး ၀ိညတၱိမတၱ ဟူေသာ ေ၀ါဟာရ သည္ ေလာကသံုးပါး သည္ ၀ိညတ္ (သိမႈပညတ္) သက္သက္သာ ျဖစ္ေၾကာင္း ခံယူသည္႕အျမင္ကိုညႊန္းေနပါသည္။ ထို႕ေၾကာင္႕ စိတၱမတၱ (က်ိတၱမာၾတ ) ၀ိညတၱိမတၱ ဟူေသာ ေ၀ါဟာရ မ်ားကို ေရွးဦး ေယာဂါစာရစာေပမ်ားတြင္ အလြန္းနည္းပါးစြာ အသံုးျပဳခဲ႕သည္ ကို ေတြ႕ရသည္။ အသဂၤေရးေသာ အလြန္ရွည္လွ်ားသည္႔ ေယာဂါစာရဘူမိက်မ္းႀကီးတြင္ ဤ ေ၀ါဟာရမ်ား ကို မေတြ႕ရေပ။ လင္းဘတ္ စမစ္ေဟာင္ဆန္ ၏ အျမင္အရဆိုလွ်င္ ေယာဂါစာရဂိုဏ္း၏ ေရွးဦးပိုင္းက်မ္းစာမ်ားတြင္ ေနာက္ပိုင္းေခတ္က်မ္းမ်ား၌ လိႈင္လိႈင္အသံုးျပဳေသာ ၀ိညတၱိမတၱ စိတၱမတၱ စသည္႕ ေ၀ါဟာရစကားလံုးမ်ား ကို မေတြ႕ရသေလာက္ျဖစ္ၿပီး ေတြ႕ရေသာ တစ္ေနရာမွာ လည္း ေယာဂါစာရ အယူအဆအေနျဖင္႕မဟုတ္ပဲ ဆန္႕က်င္ဖက္ ပရ၀ါဒီတစ္ဦး၏ အဆို အေနႏွင္႕ ေဖၚျပထား ျပင္ပေလာက မရွိပဲ စိတ္-၀ိညတ္ သက္သက္ပဲ ရွိမရွိ ျပႆနာ မဟုတ္ပဲ စိတ္ အျပင္ အျခားေသာ ေ၀ဒနာ သခၤါရ စေသာ ေစတသိကတရားမ်ား လည္း လိုအပ္ေၾကာင္းေဆြးေႏြးခ်က္သာျဖစ္သည္ကို ေတြ႕ ရေလသည္။ [3] သို႕ေသာ္လည္း သံဓိနိေမာစနသုတၱန္ ႏွင္ မဟာယာနသဂၤဟ က်မ္းမ်ားတြင္ ဤေ၀ါဟာရမ်ား ကို ေတြ႕ရွိရၿပီး ၎ ေ၀ါဟာရမ်ားမွာ ေလာက၏ ပကတိအရွိတရား ကို ညႊန္ျပခဲ႕ျခင္း မဟုတ္ပဲ ကမၼဌာန္းဘာ၀နာလုပ္ငန္း၏ အစိတ္အပိုင္းအေနျဖင္႔သာ ေဖၚျပခဲ႕ ေၾကာင္း ေတြ႕ရ၏။ [4]

အဆိုပါ သုတၱန္တြင္ သမာဓိ၀င္စားေနစဥ္အခိုက္ ေတြ႕ျမင္ရေသာ အာရုံ၀တၱဳမ်ားသည္ စိတ္မွ တစ္ျခားစီျဖစ္သေလာ စိတ္ႏွင္႔ထပ္တူပင္ျဖစ္သေလာဟု ေမေတၱယ်ေဗာဓိသတၱ က ရွင္ေတာ္ဗုဒၶ ကို ေမးျမန္းရာတြင္ ရွင္ေတာ္ဗုဒၶက ၎ အာရုံ၀တၱဳမ်ားသည္ စိတ္ႏွင္႔ထပ္တူပင္ျဖစ္သည္ (သို႕မဟုတ္) စိတ္၏သိမႈ ၀ိညတ္အသြင္အျပင္မ်ား သက္သက္သာ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျဖၾကားေတာ္မူခဲ႕ေလသည္။

အသဂၤ ႏွင္ ၀သုဗႏၶဳတို႕ လြန္ၿပီး ႏွစ္ ၂၀၀ ခန္႕ အၾကာတြင္ ေယာဂါစာရ ဂိုဏ္းမွ ဂိုဏ္းကြဲ စီးေၾကာင္း ႏွစ္ခု ကြဲထြက္လာခဲ႕
ဓမၼပါလဦးေဆာင္ေသာ ဂိုဏ္း ကို ၀ိညာဏ၀ါဒ ဟူေသာ အမည္ျဖင္႕ ေခၚေ၀ၚခဲ႕ေပသည္။ ယင္း ဂိုဏ္းသည္ ျပင္ပ ဗဟိဒၶ ေလာက ကို စိတ္၏ အသြင္ သ႑ာန္ အျဖစ္သာလက္ခံခဲ႕ သည္႕ အျပင္ မူလ ပကတိအရွိတရား =ပရမတၳတရား စစ္စစ္ မွာ လည္း စိတၱ (၀ါ) ၀ိညာဏဓါတု သာျဖစ္ေၾကာင္း လက္ခံခဲ႕ေသာေၾကာင္႕ ၀ိညာဏ၀ါဒ အမည္တြင္ခဲ႕ရေလသည္။ ေယာဂါစာရ ဟူေသာ မူလ အမည္သည္ ၀ိညာဏ၀ါဒ စသည္တို႕ႏွင္႕ မပတ္သက္ပဲ ေယာဂ (ဓမၼက်င္႕စဥ္) ကို အားထုတ္ ရန္ ဟူေသာ ဦးတည္ခ်က္သာ ရွိခဲ႕ ေၾကာင္း ထင္ရွား၏။

ဥပမာ- ေအဒီ (၂) ရာစု က ဗုဒၶစာဆိုေတာ္ႀကီး အႆေဃာသ ၏ စာေပမ်ား၌ ေယာဂါစာရ ဟူေသာ ေ၀ါဟာရကို သံုးခဲ႕ ေသာ္လည္း ဒႆန၀ါဒ တစ္ရပ္ကို မရည္ညႊန္းပဲ ဓမၼအက်င္႕ ကို အားထုတ္ရန္ သံုးခဲ႕ျခင္း ျဖစ္၏။ မာဓ်မိကဂိုဏ္း၏ ေနမင္းႀကီးတစ္ဆူျဖစ္ေသာ နာဂဇၨဳန၏ အေႏၱ၀ါသိက သာ၀က အရိယေဒ၀ ၏ က်မ္း အမည္မွာလည္း “ေဗာဓိသတၱ ေယာဂါစာရ သွ်တၱရ စတုသတက ကာရိကာ ” ကို ေထာက္လွ်က္ ေယာဂါစာရ ဟူေသာ အသံုးသည္ ပဋိပတၱိ အက်င္႕ ဟူေသာ အနက္ထက္ မပိုေၾကာင္းထင္ရွား ေနပါသည္။

အမ္-ေဒးဗစ္ အက္ကဲလ္ ၏ အလိုအရ မာဓ်မိက ႏွင္႕ ေယာဂါစာရ တို႕ သည္႕ ေသာ႕ခ်က္က်ေသာ ဗုဒၶဒမၼ ဆိုင္ရာ ၀ိဘာဂမ်ား ႏွင္႕ပတ္သက္၍ ကြဲျပားျခားနားစြာ အနက္ဖြင္႔ဆိုၾကေၾကာင္း ကို ဆိုထားသည္။ [5]

အယ္လဗင္ဂ်ဳန္းစ္ အလိုအရဆိုလွ်င္ ဗုဒၶဒႆန ကို ရွိမႈေဗဒအျမင္ (၃) မ်ိဳး ပိုင္ျခားထားပါသည္။ ယင္းတို႕မွာ=
(၁) ဓမၼတရား အားလံုး အရွိသေဘာ ျဖစ္ေသာ အျမင္ (ေ၀ဘာသိက ႏွင႔္ သုတၱႏၱိက)
(၂) ဓမၼတရားအားလံုး မရွိသေဘာ (သုညတ) ျဖစ္ေသာ အျမင္ (မာဓ်မိက)
(၃) အခ်ိဳ႕ ဓမၼတရားမ်ား အရွိသေဘာ ျဖစ္ၿပီး အခ်ိဳ႕ဓမၼတရားမ်ား မရွိသေဘာ (သုညတ) ျဖစ္ေသာ အျမင္ (ေယာဂါစာရ) [6]
ထို႕ေၾကာင္႕ ေယာဂါစာရ ဒႆန ကို ဗုဒၶဒႆနသမိုင္း၏ အဆင္႕အျမင္႕ဆံုး ပြင္႕ကားတိုးတက္မႈ အျဖစ္ ယူဆခဲ႕၏။

အိႏၵိယဗုဒၶဘာသာပညာရွင္တစ္ဦး ျဖစ္သည္႕ တီ အာရ္ ဗီ မူရ္တိ (T .R. V. Murti) လည္း ေယာဂါစာရ အဒြယ- ၀ိညာဏ၀ါဒ သည္ မာဓ်မိက ဒႆန ကို အျပဳသေဘာ ေျခခံမ်ား ျဖင္႕ ဆန္းစစ္ျပဳျပင္ တည္ေဆာက္ထားျခင္း ျဖစ္သည္ဟု သံုးသပ္၏။ [7]

အလားတူစြာပင္ ေက အင္န္ ခ်ာတာဂ်ီ ႏွင္႕ သီအိုဒို ခ်ာဗက္စကီ တို႕က နာဂဇၨဳန ၏ ပညတၱိသက္သက္အျမင္ သုညတ၀ါဒ အျမင္တို႕ သည္ နတၳိက၀ါဒ ဥေစၦဒ၀ါဒဆန္လြန္း ေနၿပီး အိႏၵိယဗုဒၶဘာသာ၏ ေနာက္ဆံုး သမူဟေပါင္းစည္းမႈ သည္ အသဂၤ ႏွင္ ၀သုဗႏၶဳ ညီေနာင္ႏွစ္ဦး၏ အဒြယ- ၀ိညာဏ၀ါဒ ပင္ျဖစ္၏။ ဟူ၍ ေကာက္ခ်က္ခ်ခဲ႕ ၾကပါ၏။ [8]

ေဒါက္တာဆူဇူကီး ၏ ေ၀ဖန္သံုးသပ္ခ်က္မွာမူ ဗုဒၶစာေပပညာရွင္အမ်ားစုသည္ မာဓ်မိကဒႆန ႏွင္႔ ေယာဂါစာရ ဒႆန ႏွစ္ခု ကို တစ္သီးတစ္ျခားရပ္တည္ေသာ အခ်င္းခ်င္း ျပတ္သားစြာ ဆန္႕က်င္ေနေသာ အယူအျမင္ ႏွစ္ရပ္ အျဖစ္ ရႈျမင္ၾက မာဓ်မိကဒႆန က ေလာက၏ ရွိသမွ် အရာအားလံုးကို အတြင္းအႏွစ္သားဆိတ္သုဥ္းေသာ သုညတာ အျဖစ္ ျမင္သလို ေယာဂါစာရ ဒႆန က ေလာက၏ ရွိသမွ် အရာအားလံုးကို အေျခခံ ပကတိ မူလ စိတၱ ၏ ေဖၚေဆာင္မႈမ်ား အျဖစ္ယူဆ ယင္းပညာရွင္မ်ား သည္ သုညတာ သေဘာ ႏွင္႕ အေျခခံ ပကတိ မူလ စိတၱ သေဘာ တို႕ ကို အခ်င္းခ်င္း ျပတ္သားစြာ ဆန္႕က်င္ေနေသာ အယူအျမင္ ႏွစ္ရပ္ အျဖစ္ ရႈျမင္ၾက သည္မွာ သမိုင္းေၾကာင္းအရ မွန္ကန္ေသာ အျမင္ဟု မဆိုႏိုင္ေပ။ ဟု ဆိုခဲ႕ေလသည္။ [9]
ဒိုင္ယာနာ ေပါလ္ ၏ အလိုအရ ေယာဂါစာရ ဒႆန သည္ မဟာယာန (မာဓ်မိက) ဒႆန ၏ ပင္မေက်ာရိုး ျဖစ္ေသာ သုညတာ ဓမၼ ကို ပုဂၢလလူသား၏ အတၱဘ၀ ရႈေထာင္႕ စိတ္ပညာရႈေထာင္႕ တို႕ မွ အနက္သစ္ ဖြင္႕ဆိုရန္ႀကိဳးပမ္းမႈ တစ္ခုသာျဖစ္ေၾကာင္း ၀ိၿဂိဳဟ္ ျပဳပါသည္။ [10]
ထို႕ အတူပင္ အသဂၤ ႏွင္႕ ၀သုဗႏၶဳ တို႕၏ ေယာဂါစာရ ဒႆနဆိုင္ရာ တိုးတက္ ထုတ္ေဖၚမႈမ်ား သည္ ၎တို႕ ေရွ႕မွ ေပၚေပါက္ခဲ႕ၾက ေသာ မာဓ်မိက ဒႆန ပညာရွင္မ်ား ကို တိုက္ရိုက္ မဆန္႕က်င္ခဲ႕ပဲ ရွိေၾကာင္း ေဒါက္တာ ရစ္ခ်တ္ ကင္း မွ ယူဆခဲ႕ ျပန္သည္။ [11]

ေပါလ္ ဂရစ္ဖစ္သ္ ၏ ေလ႕လာခ်က္အရ ေယာဂါစာရ ဂိုဏ္း၏ တိုးတက္ပြင္႕ကားမႈ အဆင္႕ (၄) ခုရွိ သည္ဟုဆို၏။

(၁) ပထမ အဆင္႕ ကို အႀကိဳ ေယာဂါစာရ Pre-Systematic ဟုေခၚ သံဓိနိေမာစနသုတ္ ၏ သင္ၾကားခ်က္မ်ား
(၂) ဒုတိယ အဆင္႕ကို ေရွးဦး ေယာဂါစာရ Early Systematic ဟုေခၚ (ေယာဂါစာရဘူမိ-မဟာယာနသုတၱလကၤာရ-
မဇၨ်ႏ ၱ၀ိဘာဂ စေသာ က်မ္းမ်ား ေခတ္)
(၃) တတိယ အဆင္႕ကို ဂႏၳ၀င္ေယာဂါစာရ Classical Yogacara ဟုေခၚ (အသဂၤ၏ မဟာယာနသဂၤဟ အဘိဓမၼသမုစၥယ ႏွင္႕ ၀သုဗႏၶဳ၏ ၀ိ ံသတိကာ -တိ ံသိကာ- ႀတိသဘာ၀နိေဒၵသ စေသာ က်မ္းမ်ား ေခတ္)
(၄) စတုတၱ ႏွင႔္ ေနာက္ဆံုး အဆင္႕ ကို အ႒ကထာဋီကာ က်မ္းမ်ားေခတ္ ဟုေခၚ (ဓမၼပါလ ထိရမတိ အႆဘာ၀ စသည္တို႕၏ ေယာဂါစာရ အ႒ကထာဋီကာ က်မ္းမ်ား) [12]
အလန္ စပြန္းဘာ႕ခ္ ၏ အလိုအရ ေရွးဦး ေယာဂါစာရ ဒႆနပညာရွင္မ်ား သည္ ႀတိသ-ဘာ၀ အယူအဆ ကို ေဖၚထုတ္တင္ျပျခင္းအားျဖင္႔ အစဥ္အလာ မာဓ်မိကဒႆန၏ သစၥာ ႏွစ္ပါး အျမင္ ကို ထပ္ဆင္႕တိုးခ်ဲ႕ခဲ႕သည္႔အျပင္ သစၥာ ႏွစ္ပါး အျမင္၏ အကန္႔အသတ္မ်ားကိုပင္ ေက်ာ္လြန္၍ ရွိမႈေဗဒ အသိအျမင္မ်ား ကို ေဖၚျပခဲ႕ၾကေၾကာင္း တင္ျပခဲ႕ ပါသည္။ [13]

မဟာယာနဗုဒၶဘာသာအစ ေယာဂါစာရ က

ေယာဂါစာရ ကို ေလ႕လာလိုပါလွ်င္ မာဓ်ာမိက ဒႆန ႏွင္႕ ဆက္စပ္လွ်က္ရွိေသာ ေယာဂါစာရ အယူအဆ မ်ား မွ စတင္ ေလ႕လာသင္႕ေပသည္။ ေယာဂါစာရသည္ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ ၏ အေျခခံအက်ဆံုးေသာ အယူအျမင္မ်ား ျဖစ္သည္႔ ေဗာဓိသတၱ ဗုဒၶ သဘာ၀ ဗုဒၶ၏ ကာယသံုးပါး အာလယ၀ိညာဏ္ စေသာ အေၾကာင္းအရာ မ်ားစြာ ကို အေျခခံ အုတ္ျမစ္ မ်ားအျဖစ္ ေဖၚထုတ္ခဲ႕သည္႕ အျပင္ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ သည္ လည္း ေပၚဦးသစ္စ ဘာသာေရးလႈပ္ရွားမႈ အသစ္ ျဖစ္ခဲ႕ေသာ ကာလျဖစ္ေသာေၾကာင္႕ ေရွးဦးေယာဂါစာရဂိုဏ္း၏ ဒႆနပညာရွင္မ်ား သည္ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ ကို ကာကြယ္ခုခံေခ်ပခဲ႕ၾကဟန္တူေလသည္။

အသဂၤ ၏ မယာယာနသုတၱလကၤာရ ႏွင္႕ မဟာယာနသဂၤဟ စေသာ က်မ္းမ်ား ၀ယ္ အျခားေသာ ေခတ္ၿပိဳင္ (ဟီနယာန) ဗုဒၶဘာသာဂိုဏ္းကြဲ မ်ား ႏွင္႕ အေျခအတင္ ျငင္းခုန္ေျပာဆိုေရးသားခဲ႕၏။ ယင္းက်မ္း၏ ပထမဆံုးေသာ အခန္း အမည္ ကပင္ မဟာယာနသိဒၶိ အဓိကာရ ျဖစ္ေသာေၾကာင္႕ မဟာယာန၏ ပကတိ အေရးပါမႈကို ေရးသားခုခံ ခဲ႕ ဟန္ရွိသည္ကို ေထာက္လွ်က္ မဟာယာနလႈပ္ရွားမႈ သည္ ေခတ္ၿပိဳင္ ဟီနယာန ဗုဒၶဘာသာဂိုဏ္းမ်ား ႏွင္႕ သူတင္ကိုယ္တင္ အၿပိဳင္အဆိုင္ ရုန္းကန္ေနရေသာ ကာလျဖစ္မည္ဟု ခန္႔မွန္းရပါ၏။ မယာယာနသုတၱလကၤာရ က်မ္း တြင္ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ ၏ ႀကီးျမတ္မႈ ကို ေဖၚျပေသာ ယာနာႏုတၱရ (အျမတ္ဆံုးေသာလမ္း) အမည္ရွိေသာ အခန္း ႏွင္႕ အဆံုးသတ္ထား သည္ ကို ေတြ႕ရ၏။ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ ၏ စစ္မွန္မႈ ကို ကာကြယ္တင္ျပေသာ အားျဖင္႔ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ သည္ အသစ္ ဖန္တီးတီထြင္မႈ တစ္ခု မဟုတ္ေၾကာင္း ကို အသဂၤ က အက်ယ္တ၀င္႕ ေရးသားရွင္းလင္းခဲ႕၏။

သူ႕ အလို အရ ဆိုရပါလွ်င္== မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ သည္ သာ၀ကယာန (ဟီနယာန) ႏွင္႕ တစ္ခ်ိန္တည္းပင္ စတင္ခဲ႕ေၾကာင္း ရွင္ေတာ္ဗုဒၶ ကိုယ္တိုင္ႏုတ္ျမြက္ေဟာၾကားခဲ႕ေသာ ဗုဒၶ၀စန ျဖစ္၏။
 မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ ၏ အျမင္မ်ား သည္ အျခားေသာ ဘာသာေရးအုပ္စုမ်ား ျဖစ္သည္႕ တကၠိက တိတၳိက ပရိဗုိဇ္ တို႕ ၏ အျမင္မ်ား ႏွင္မတူညီ ကြဲျပားျခားနားေနၿပီး ၎တို႕ က်က္စားရာ နယ္ပယ္၏အပ (အေဂါစာရ ) ျဖစ္ေသာ ဓမၼတရားျဖစ္၏။
 မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ သည္ ဗုဒၶ၀စန ျဖစ္ရန္လိုအပ္ေသာ အညႊန္းကိန္းမ်ား ႏွင္႕ျပည္႔စံုေန၏။
 ဗုဒၶ၀စန သည္ ဓမၼ ႏွင္႕ ၀ိနယ ျဖစ္ေသာေၾကာင္႕ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ ၏ ကိုယ္ပိုင္ ဓမၼ ႏွင္႔ ၀ိနယ လည္းရွိ ေသာေၾကာင္႕ ဗုဒၶ၀စန ျဖစ္ေပ၏။
 ဗုဒၶ၀စန သည္ ဓမၼနိယာမ ႏွင္႕ အညီ ျဖစ္ရမည္ျဖစ္သလို မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ ၏ တရားေတာ္မ်ားသည္လည္း ဓမၼနိယာမ ႏွင္႕ အညီ ျဖစ္၏။
 ဟီနယာန တရား အျမင္အရ သုညတာဓမၼ သည္ ဗုဒၶတရားမဟုတ္ေၾကာင္းတင္ျပတတ္ၾကေသာ္လည္း အသဂၤ ႏွင္႔ ၀သုဗႏၶဳ တို႕ က ဆိုသည္မွာ သုညတာဓမၼ သည္ ေရွးဦးဗုဒၶ သုတၱန္မ်ား တြင္ ကြယ္၀ွက္ေသာ အနက္ အေနႏွင္႔ ပါ၀င္ေနေသာ မူလတရားအျမင္ သာ ျဖစ္၏။
 မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ ၏ တန္ဖိုးကို ညႊန္းဆိုရလွ်င္ ေရာဂါေပ်ာက္ေစေသာ ေဆး၀ါးသည္ ခါးသက္ေယာင္ရွိေသာ္လည္း စားၾကည္႔လွ်င္ခ်ိဳသကဲ႕ တန္ဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ေသာ မဏိေဇာတရတနာ သည္ အသိဥာဏ္မဲ႕ေသာသူ အတြက္ တန္ဖိုးမရွိသကဲ႕သို႕ ျဖစ္ေသာ္လည္း ရတနာတန္ဖိုးျဖတ္ႏိုင္သူတို႕ အတြက္ အတုမရွိေသာ တန္ဖိုးကို ေဆာင္ယူေနသကဲ႕သို႕ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ သည္လည္း ဓမၼအနက္ ကို အကုန္အစင္ ျမင္သူတို႕ တန္ဖိုးထားရာ ဓမၼ ျဖစ္ပါ၏။



ဆက္ရန္ရွိေသးသည္..။
အရွင္ပညာသီရိ